معرفی شغل مهندس مکانیک  

 

از قالب ساخت سوزن ته‌گرد تا مدل‌سازی حرکت ماهواره‌ها در فضای خارج از جو، موتورها و سیستم‌های کنترل خودرو و هواپیما، نیروگاه‌های الکتریکی، دستگاه‌های پزشکی و اجزا و قطعه‌های گوناگون و....

 

تخصص های مهندس مکانیک

مهندس مکانیک، با توجه به تخصص خود توانمندی های خاصی را کسب می کند. به عنوان مثال برخی از آنها به طراحی اجزا و مکانیزم ماشین آلات مختلف می پردازند (اکثرا فارغ التحصیلان مهندسی مکانیک گرایش جامدات). گروهی طراحی و محاسبه اجزای سیستم های مبتنی بر تبدیل انرژی، انتقال حرارت و سیالات مانند مولدهای حرارتی، نیروگاه های آبی و... را برعهده دارند (عمدتا فارغ التحصیلان مهندسی مکانیک گرایش حرارت و سیالات).

 

به طور کلی محاسبات فنی، طراحی، تهیه نقشه، روش‌های تولید، ساخت قطعات مختلف، آزمایش ماشین‌آلات مختلف، محاسبه و ساخت خودروها، قطارها، هواپیماها، ساخت و طراحی دستگاه‌های فاضلاب، گرم کننده‌های ساختمان، موتورهای احتراق، فناوری لیزر و ... ساخت تمامی تاسیسات صنعتی در دنیا از جمله مهارت‌های مهندسان مکانیک می باشد.

 

محیط کار مهندسان مکانیک

مهندس مکانیک معمولا یا در دفاتر شرکت ها و یا در واحدهای تولید کارخانه ها کار می کند. مهندس مکانیکی که در سازمان، شرکت یا کارخانه ای استخدام می شود، معمولا به صورت تمام وقت و در ساعات اداری مشغول به کار است. البته گاهی بسته به نوع پروژه های کاری و زمانبندی آنها (به ویژه در بخش خصوصی) ساعت کاری شان می تواند تغییر کند. مهندس مکانیکی هم که به صورت مستقل فعالیت کرده و شرکت شخصی دارد، تعیین ساعت کاری بر عهده خودش می باشد.

 

وظایف مهندس مکانیک

زمینه های مختلف فعالیت یک مهندس مکانیک عبارتند از :

طراحی : ماشین‌ها و دستگاه‌هایی که هر نوع محصولی را ساخته و بسته‌بندی می‌کنند، تجهیزات گردنده مانند پمپ‌ها، فشرده‌سازها (کمپرسورها)، دمنده‌ها، توربوماشین‌ها (توربین‌ها و ...)، موتورهای درون‌سوز، مخزن‌های تحت فشار، رآکتورها، مبادله‌کن‌های گرمایی، دیگ‌های بخار، سامانه‌های لوله‌کشی، وسیله‌های نقلیه مانند خودرو، کامیون، اتوبوس، هواپیما، قطار وغیره، تجهیزات حمل مواد مانند تسمه‌نقاله‌ها، روبات‌ها و طراحی کنترلر برای سیستم‌های دینامیکی.

 

تحلیل : شکست و فرسودگی دستگاه‌ها، بهبود عملکرد و قابلیت اطمینان قطعات، سیستم‌های انتقال حرارت، ارتعاشات مکانیکی، آکوستیک و پیزوالکتریک.

 

ساخت و تولید : فرایندهای ماشین‌کاری سنتی، فرایندهای ماشین‌کاری غیر سنتی، فرایندهای شکل‌دهی شامل شکل‌دهی ورقی و حجمی، طراحی و ساخت قالب‌ها و قیود، روش‌های اتصال و جوشکاری، عملیات حرارتی، روش‌های ریخته‌گری، مترولوژی و سیستم‌های اندازه‌گیری.

 

زمینه های نوین : فناوری نانو، سیستم‌های میکروالکترومکانیکی (حسگری و عملگری)، سیستم‌های دارو‌رسانی در ابعاد نانو، سیستم‌های میکرو و نانو سیالاتی، نانو‌روبات‌ها

 

مهندسان مکانیک از بسیاری از ابزارها، موتورها و ماشین ها استفاده می کنند. نمونه ای از آنها عبارتند از :

ماشین های تولید برق مانند ژنراتورها، موتورهای احتراق داخلی و توربین های گاز و بخار

ماشین های برقی مانند یخچال ها و تهویه های هوا

تجهیزات تولید صنعتی مانند روبات های مورد استفاده در تولید

سایر ماشین های داخل ساختمان ها مانند آسانسورها و پله های برقی

ابزارهای ماشین آلات و ابزار سایر موتورها

سیستم های حمل و نقل مواد از قبیل سیستم های نقاله مکانیکی و ایستگاه های انتقال خودکار

 

مهندس مکانیک می تواند در پروژه های مقیاس وسیع مانند توسعه راه های مهار امواج و قدرت جزر و مد و یا در پروژه های مقیاس کوچک مانند ساخت پروتزهای ایمپلنت مشغول به کار شود.

 

دانش و مهارت مورد نیاز مهندس مکانیک

قوی بودن در ریاضی و فیزیک - زیرا اساس مهندسی مکانیک بر این دروس بنا شده است.

داشتن خلاقیت و قدرت تجسم خوب - از آنجا که طراحی و رفع عیوب سیستم ها و دستگاه ها از وظایف اصلی مهندس مکانیک می باشد، داشتن خلاقیت و تجسم قوی لازم و ضروری است.

دانش و علاقه فراوان به امور فنی

مهارت کار تیمی - برای همکاری با سایر مهندسان، تکنسین ها و مدیران ارشد

توانایی اولویت بندی و برنامه ریزی موثر

توانایی کار با کامپیوتر و تسلط بر نرم افزارهای مرتبط - از آنجا که بسیاری از امور مهندسی مکانیک مانند طراحی ها و شبیه سازی ها و بسیاری از تشخیص عیوب به کمک کامپیوتر و نرم افزارهای تخصصی انجام می شود، مهندس مکانیک باید آشنایی و تسلط کافی روی آنها داشته باشد.

توانایی تحمل شرایط کاری پرفشار - به خصوص در پروژه های بزرگ

تسلط بر زبان انگلیسی - آشنایی با زبان انگلیسی یکی از شرایط استخدامی بسیاری از شرکت ها (به ویژه شرکت های خصوصی) می باشد.

 

مانند سایر مهندسان، گروه مهندسان مکانیک هم به میزان زیادی از کامپیوتر استفاده می کنند. کامپیوترها به آنان در کارهای زیر کمک می کنند:

ایجاد و تحلیل طرح ها

شبیه سازی و آزمایش اینکه یک ماشین چگونه کار خواهد کرد

ایجاد مشخصات قطعات

نظارت بر کیفیت محصولات

کنترل ساخت و تولید

 

 

برخی از نرم افزارهای تخصصی مهندسی مکانیک عبارتند از  :

pro-engineer  : نرم‌افزار طراحی قطعات

Working Model : نرم افزار تحلیل و مونتاژ مدل های سه بعدی و ترسیمات دوبعدی

 Marc: نرم‌افزار تحلیل نیروها و تنش‌ها و .....

 

تحصیلات و آموزش های تخصصی مهندس مکانیک

از آنجا که شغل مهندسی مکانیک کاری کاملا حرفه ای و تخصصی است، برای استخدام این شغل از فارغ التحصیلان رشته مهندسی مکانیک در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا استفاده می شود.

 البته قابل ذکر است که داشتن تجربه و سابقه کاری یکی از عوامل کلیدی در استخدام مهندس مکانیک به حساب می آید. همچنین آشنایی و تسلط بر نرم افزارهای مرتبط نیز برای موفق شدن در شغل مهندسی مکانیک بسیار مهم است.

 

بازار کار و درآمد مهندس مکانیک

از طراحی و ساخت ماشین آلات تا ساخت تجهیزات دفاعی...

از آنجا که مهندس مکانیک در زمینه های مختلفی از جمله‌ طراحی‌ و ساخت‌ ماشین‌آلات‌ و قطعات‌ آنها، طراحی‌ و ساخت‌ تجهیزات‌ مکانیکی‌ نیروگاه‌ها، طراحی‌ و ساخت‌ تجهیزات‌ و سیستم‌های‌ انتقال‌ و تصفیه‌ آب‌، سیستم‌های‌ مکانیکی‌ وکنترلی‌ پالایشگاه‌ها و کارخانجات‌ شیمیایی‌، طراحی‌ و ساخت‌ تأسیسات‌ حرارتی‌ و برودتی‌ ساختمان‌ها ، ساخت‌ ماشین‌آلات‌ تغلیظ‌ و بازیافت‌ مواد مثل‌ کارخانجات‌ قند، کاغذ سازی‌ ، سیمان‌، نساجی‌، نمک‌ و کنسانتره‌، طراحی‌ و ساخت‌ وسایل‌ و تجهیزات‌ حمل‌ و نقل‌ زمینی‌، دریایی‌ و هوایی‌، ساخت‌ تجهیزات‌ دفاعی‌ و ساخت‌ ربات‌ها، بازوهای‌ مکانیکی‌ و سیستم‌های‌ تولید می تواند فعالیت کند، امکان کار در صنایع نظامی، هوافضا، پزشکی و داروسازی، شرکت های مشاوره ای و پیمانکاری، شرکت های نفتی (هر سال بخش عظیمی از فارغ‌التحصیلان مکانیک جذب صنایع وابسته به نفت و پتروشیمی می‌شوند) و معدنی داخلی و خارجی برای او وجود دارد.

 

کسب تجربه و مسئولیت های بیشتر

همچنین مهندس مکانیک می تواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانک‌ها ، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بیمه و شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین‌المللی فعالیت کند. با کسب تجربه بیشتر هم می تواند به مشاغل سطح بالاتری مانند مدیریت پروژه، متخصص تحقیقات و مشاور دست پیدا کند.

 

استخدام مهندس مکانیک

اطلاعات دقیقی در خصوص میزان استخدام مهندس مکانیک در کشور در دسترس نمی باشد. ولی از طرفی به دلیل حرکت کشور به سمت توسعه صنایع مختلف و خود کفایی در آنها و از طرف دیگر با توجه به نقش مهم و کلیدی مهندس مکانیک در صنایع، می توان این پیش بینی را کرد که در سال های آینده بازار کار مهندس مکانیک همانند اکنون از وضعیت مناسبی برخوردار باشد.

 

البته بازار کار فعلی مهندسی مکانیک دارای کمبودها و مشکلاتی نیز است که برخی از آنها عبارتند از :

کاربردی نبودن علوم و دروسی که در دانشگاه ها به دانشجویان رشته مکانیک آموخته می شود

عدم آشنایی بسیاری از دانش آموختگان مکانیک با نرم افزارهای کاربردی این حوزه

استخدام مهندس مکانیک در برخی کشورهای جهان

آمریکا - پیش بینی ها نشان می دهد میزان استخدام مهندسان مکانیک بین سال های 2010 تا 2020، رشد9  درصدی خواهد داشت. در حالی که متوسط این رشد برای همه مشاغل  14 درصد می باشد.

استرالیا - میزان رشد استخدام مهندس مکانیک در سال 2011، 32.6  درصد بوده و برای سال های آتی افزایش رشد پیش بینی شده است.

 

درآمد و حقوق مهندس مکانیک

در بخش دولتی میزان حقوق و دستمزد مهندس مکانیک مطابق با قانون مدیریت خدمات کشوری تعیین می شود.

در بخش خصوصی میزان حقوق و درآمد دریافتی مهندس مکانیک متفاوت است. هر شرکتی با توجه به اهداف مالی، توان مالی، نوع پروژه و گستردگی آن و برخی عوامل دیگر میزان حقوق و دستمزد کارکنان خود را تعیین می کند. در بخش خصوصی عواملی مانند داشتن تجربه و تحصیلات مرتبط، تخصص و مهارت بالا، آشنایی با سیستم ها و نرم افزارهای کامیپوتری در استخدام مهندسان مکانیک و تعیین میزان حقوق و دستمزد آنها بسیار بااهمیت هستند.

 

بر اساس آخرین آمار حقوق مهندس مکانیک که به عنوان کارشناس در حوزه های مختلف مشغول بکار است، در شرکتهای کوچک به طور متوسط بین 800000 تومان تا 4000000 تومان می باشد . البته لازم به ذکر است حقوق مهندس مکانیک در شرکتها و شهرهای مختلف متفاوت است .

تحقیق بالا روی شاغلانی که در استخدام شرکت یا سازمانی (اعم از دولتی یا خصوصی) می باشند، صورت گرفته است. در مورد افرادی که کارآفرین هستند و کار مستقلی در حوزه تخصصی شان، راه اندازی کرده اند، شرایط متفاوت است و آنها با توجه به میزان فعالیت، تخصص، تلاش و پشتکارشان، درآمدهای متفاوتی دارند.

 

درآمد مهندس مکانیک در برخی کشورهای جهان

آمریکا - متوسط درآمد سالیانه مهندس مکانیک 78.160 دلار (متوسط درآمد سالانه مهندسان83.340 دلار و برای همه مشاغل33.840 دلار) در سال2010  و مطابق با آخرین آمارها در سال 2013، 79.150 دلار بوده است.

استرالیا - متوسط درآمد سالیانه مهندس مکانیک 77.280 دلار ( قبل از کسر مالیات) است.

انگلستان - متوسط درآمد سالیانه مهندس مکانیک تازه کار بین 29.300 تا33.000  دلار، مهندس مکانیک با تجربه بین39.000  تا 58.600 دلار و مهندس ارشد بیش از 60.000  دلار است.

 

شخصیت های مناسب مهندس مکانیک

در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و ... برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.

 

به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.

 

برخی از شخصیت های مناسب شغل مهندسی مکانیک بر اساس شخصیت شناسی MBTI :

INTJ  این تیپ شخصیتی توان پژوهش و برنامه ریزی مستقل داشته و منطقی می باشد. او به کمک شم خود توان دیدن و در نظر گرفتن همه راه حل های ممکن و خلاقانه را دارد.

ESTJ  این تیپ شخصیتی دوست دارد با چیزهای ملموس و واقعی سر و کار داشته باشد. او می تواند بر اساس استدلال های قیاسی خود به علت و معلول ها پی برده و نتیجه گیری کند. همچنین علاقه دارد در واحدهای سازمان یافته در سمت های ارشد و مدیریتی کار کند.

ISTJ   این تیپ شخصیتی از دقت بالایی برخوردار است و دارای مهارت های فنی خوبی می باشند.

ESTP  این تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی خوبی برخوردار بوده و به خوبی می تواند با ابزارهای مختلف کار کند. او بیشتر مایل است برای خود کار کند.

ISTP  این تیپ شخصیتی به رشته های فنی و فهمیدن چرایی و چگونگی کار کردن اشیا علاقه دارد. او مشاهده کننده خوبی بوده و به جزئیات و واقعیات توجه زیادی دارد. استفاده از تحلیل های منطقی به خوبی در کار این تیپ شخصیتی مشهود است.