معرفی شغل متصدی ماشین‌های برش کامپیوتری CNC  

 

معرفی رشته:

پیشرفت صنعت ساخت و تولید مرهون استفاده از دانش کامیپوتر و نرم‌افزارهای تخصصی اتوماسیون صنعتی در این حوزه است. رشته فرزکاری CNC نیز از این قاعده مستثنی نبوده و همگام با رشد و گسترش روزافزون تکنولوژی به عنوان یکی از رشته‌های کاربردی و پرطرفدار در بین صنعتگران برشمرده شده و سطح اشتغال مناسبی را در داخل و خارج از کشور ایجاد کرده است.

 

سطح آموزشی مهارت‌ها:

هنرجویان شاغل به تحصیل در این رشته، مطابق با استانداردهای تدوین شده در وزارت کار و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در چهار سطح استاندارد آموزش می‌بینند.

1ـ فرزکار درجه 2:

آشنایی با مفاهیم اساسی رشته ساخت و تولید و فنون فرزکاری دستی (سنتی) از قبیل نقشه‌کشی صنعتی، نقشه‌خوانی، توانایی فلزکاری (شناخت و کار با فلزات)، توانایی راه‌اندازی دستگاه فرز و متعلقات آن در این استاندارد محقق می‌شود.

 

2ـ برنامه‌نویسی CNC درجه 2:

شناخت و توانایی کار با نرم‌افزارهای تخصصی برنامه‌نویسی و اصول راه‌اندازی ماشین‌های CNC، توانایی تشخیص و تعیین فرایندهای برنامه‌نویسی و انتخاب ابزار مناسب و همچنین روش‌های انتقال برنامه به ماشین‌های تراش و فرز CNC در این بخش از استاندارد آموزش داده می‌شود.

 

3ـ فرزکار CNC درجه 2:

شناخت انواع فرز CNC، اجرای برنامه توسط ماشین، استفاده از دفترچه راهنمای دستگاه و انجام سرویس و نگهداری ماشین فرز CNC از مباحث مطرح شده در این استاندارد است.

 

4ـ فرزکار CNC درجه 1:

توانایی بکارگیری نرم‌افزارهای CAD-CAM و تسلط بر کنترلرهای زیمنس و فانوک از اهداف درنظر گرفته شده در این استاندارد است.

 

آینده تحصیلی و شغلی:

محدودیت ادامه تحصیل پس از اخذ دیپلم مهارتی وجود نداشته و هنرجویان می‌توانند در مقطع کاردانی دانشگاه‌های علمی ـ کاربردی و آزاد ادامه تحصیل داده و سپس به صورت ناپیوسته در مقطع کارشناسی و بالاتر دانشگاه‌های مختلف پذیرفته شده و ادامه تحصیل دهند.

با توجه به نیاز روزافزون صنایع مختلف تولیدی به مقوله اتوماسیون، آینده شغلی این رشته از چشم‌انداز خوبی برخوردار است.

هنرجوی فارغ‌التحصیل در مقطع دیپلم می‌تواند در کارگاه‌های قالبسازی و خدمات فرز CNC و همچنین در کارخانجات تولیدی مرتبط با صنعت قالبسازی و قطعه‌سازی از قبیل صنایع نظامی، پزشکی، خودروسازی، پتروشیمی، نیروگاهی، آب و فاضلاب، راهسازی، لوازم خانگی و حتی صنایع چوب و مبلمان مشغول به فعالیت شود.

 

ساعت آموزش:

رشته «فرزکاری CNC» دارای 108 ساعت آموزش است که شامل 42 ساعت دروس عمومی، 53 ساعت شایستگی‌های فنی، 4 ساعت شایستگی‌های پایه و 9 ساعت شایستگی‌های غیرفنی است.

استاندارد مهارت و درس این رشته شامل «کاربر رایانه متشکل از 3 واحد نظری و 5 واحد عملی»، «ریاضی 1 متشکل از 2 واحد نظری»، «فیزیک متشکل از 2 واحد نظری»، «فرزکار درجه 2 متشکل از 4 واحد نظری و 13 واحد عملی»، «ابزار تیزکن (صنایع) متشکل از 2 واحد نظری و 3 واحد عملی»، «برنامه‌نویس CNC درجه 2 متشکل از 2 واحد نظری و یک واحد عملی»، «فرزکار CNC درجه 2 متشکل از 2 واحد نظری و 5 واحد عملی»، «فرزکار CNC درجه 1 متشکل از 2 واحد نظری و 2 واحد عملی» و «کارورزی متشکل از 4 واحد عملی» است.

 

تمایلات شغلی فرد مناسب

تمایلات شغلی متصدی ماشین‌های برش کامپیوتری CNC (بر مبنای تیپ‌های شخصیتی هالند):

 

واقع‌گرا / عمل‌گرا

مشاغل مناسب افراد واقع‌گرا و عمل‌گرا معمولاً دربرگیرنده فعالیت‌های کاری با چالش‌ها و راهکارهای عملی هستند. به‌طورمعمول این‌گونه مشاغل با گیاهان، حیوانات و مواد مورداستفاده در دنیای واقعی مانند چوب، ابزارآلات و ماشین‌آلات سروکار دارند. بسیاری از این مشاغل به کار در فضای آزاد نیاز دارند و چندان با کاغذبازی و همکاری نزدیک با دیگران سروکار ندارند.

 

سنتی / منظم

شغل‌هایی که مناسب افراد سنتی و منظم هستند، قاعده‌مند بوده و مستلزم پیروی از روش‌های جاافتاده و فعالیت‌های جاافتاده هستند. در این‌گونه مشاغل سروکار فرد بیشتر با اطلاعات مفصل و داده‌های دقیق است تا ایده‌ها؛ و معمولاً از اصول و قواعد مشخصی پیروی می‌کنند.

 

ریسک‌پذیر / کارآفرین

شغل‌های مناسب افراد ریسک‌پذیر و کارآفرین دربرگیرنده راه‌اندازی و اجرای پروژه‌ها است. این مشاغل می‌تواند توان رهبری و تصمیم‌گیری افراد را به چالش بکشند. سطح ریسک‌پذیری در این‌گونه مشاغل بالاست و اغلب با تجارت سروکار دارند.

 

پژوهشگر / علمی

شغل‌های مناسب افراد پژوهشگر و علمی غالباً شامل کار با ایده‌ها بوده و نیازمند تفکر بسیار زیادی هستند. این‌گونه افراد عموماً در جستجوی حقایق و کشف راه‌حل مسائل به‌صورت ذهنی هستند.

 

هنری / خلاق

مشاغل مناسب افراد هنری و خلاق اغلب شامل کار با فرم‌ها، طرح‌ها و الگوها هستند. این‌گونه مشاغل معمولاً نیاز به سطوح بالایی از خودابزارگری و تصریح خصوصیات و عقاید فرد شاغل داشته و غالباً بدون پیروی از قواعد خاص و سفت‌وسخت قابل انجام هستند.

 

اجتماعی / امدادگر

مشاغل مناسب برای افراد اجتماعی و امدادگر معمولاً نیاز به کار با مردم، تعامل با آن‌ها و آموزش آن‌ها دارند. این مشاغل متضمن کمک و یا خدمات‌رسانی به دیگران هستند.

 

ارزش‌های حرفه‌ای فرد مناسب:

شغل متصدی ماشین‌های برش کامپیوتری CNC ارزش‌های حرفه‌ای زیر را در فرد برآورده می‌سازد:

- برخورداری از حمایت

در مشاغلی که این ارزش کاری را برای فرد برآورده می‌کنند حمایت مدیریت سازمان از کارکنان مشهود است. نیازهای مربوط به این ارزش کاری شامل سیاست‌های شرکت/سازمان، نظارت بر روابط انسانی و نظارت بر امور فنی است.

- استقلال در کار

مشاغلی که این ارزش کاری را برای فرد برآورده می‌کنند به کارکنان اجازه می‌دهند مستقلاً به انجام کار و تصمیم‌گیری بپردازند. این ارزش کاری نیاز به خلاقیت، مسئولیت‌پذیری و استقلال دارد.

- شرایط خوب کاری

در مشاغلی که این ارزش کاری را برای فرد برآورده می‌کنند، امنیت شغلی و شرایط خوب کاری ارائه می‌گردد. الزامات برآورده سازی این ارزش کاری شامل فعالیت، جبران خدمت (درآمد)، استقلال، امنیت، تنوع و شرایط کاری است.

- ارتباطات گسترده

مشاغلی که این ارزش کاری را برای فرد برآورده می‌کنند، امکان ارائه خدمت به دیگران و کار با همکاران در محیطی غیررقابتی و دوستانه را برای فرد فراهم می‌کند. نیازهای مربوط به این ارزش کاری شامل همکاری با همکاران، ارزش‌های اخلاقی و ارائه خدمات اجتماعی است.

- گرایش به نتیجه

مشاغلی که این ارزش کاری را برای فرد برآورده می‌کنند، مشاغلی نتیجه محور هستند و کارکنان را قادر می‌سازد تا از بالاترین توانایی‌های خود در کار استفاده کنند و از این طریق به احساس کمال دست یابند. نیازهای مربوطه برای این ارزش کاری عبارت‌اند از استفاده از قابلیت‌ها و توانایی‌ها و دستیابی به نتیجه.

- اعتبار شغلی

مشاغلی که این ارزش کاری را برای فرد برآورده می‌کنند، امکان پیشرفت و پتانسیل دستیابی به سطوح مدیریت ارشد و رهبری سازمانی را در بر دارند و اغلب جزو مشاغل دارای اعتبار و پرستیژ بالا محسوب می‌گردند. نیازهای این ارزش کاری توان پیشرفت، اقتدار، به رسمیت شناخته شدن و اجتماعی بودن است.

 

سبک‌های کاری سازگار با شغل:

سبک‌های کاری، ویژگی‌های شخصی هستند که بر کارایی فرد در یک شغل تأثیرگذارند. شغل متصدی ماشین‌های برش کامپیوتری CNC سبک‌های کاری زیر را در بر دارد:

- جزئی‌نگر

شغل نیاز به توجه هم‌زمان به جزئیات و کلیات به‌منظور تکمیل وظایف دارد.

- قابل‌اعتماد

این شغل نیاز به کارکنانی قابل‌اعتماد، مسئولیت‌پذیر و قابل‌اتکا و پایبند به تعهدات دارد.

- صادق

شغل نیاز به صداقت کامل و پایبندی به اصول اخلاقی دارد.

- بهره‌مندی از هوش کاربردی  

- متفکر و تحلیل‌گر

شغل نیاز به تجزیه‌وتحلیل اطلاعات و استفاده از منطق برای رسیدگی به مسائل و مشکلات مربوط به کار دارد.

- نوآور

شغل نیاز به خلاقیت و فکر باز برای پروراندن ایده‌های جدید و پاسخ به مشکلات مربوط به کار دارد.

- گرایش به ارتباطات بین فردی

- همراه و یاری‌گر

در این شغل لازم است در محیط کار با دیگران به نرمی و ملایمت رفتار کرد و دیدگاهی صحیح و نیتی خوب از خود نشان داد.

- نوع‌دوست

در این شغل لازم است نسبت به نیازها و احساسات دیگران حساس بوده و درک و همراهی متقابل در محیط کار داشت.

- گروه‌محور

این شغل مستلزم ترجیح دادن کار گروهی (در مقایسه با کار فردی) و ارتباط شخصی با دیگران در محیط کار است.

- گرایش به موفقیت  

- تلاشگر

شغل نیاز به تعریف اهداف قابل‌دسترسی برای به چالش کشیدن فرد و تلاش او برای انجام وظایف دارد.

- کوشا و پیگیر

شغل مستلزم پافشاری، سماجت و ایستادگی در مواجهه با موانع است.

- مبتکر

این شغل مستلزم تمایل فرد به انجام مسئولیت‌ها و مقابله با چالش‌ها است.

- خودکنترلی          

- مسلط بر خود

شغل نیاز به حفظ آرامش، کنترل احساسات، کنترل خشم، و اجتناب از رفتار تهاجمی، حتی در شرایط بسیار دشوار دارد.

- مقاوم

شغل نیاز به انتقادپذیری، تحمل فشار و برخورد مؤثر و توام با آرامش در شرایط استرس بالا دارد.

- سازگار و انعطاف‌پذیر

شغل نیاز به پذیرش انواع تغییر (مثبت یا منفی) و تنوع در حد قابل‌توجه در محیط کار دارد.

- مستقل

این شغل نیاز به قدرت تصمیم‌گیری برای انجام مستقل کارها، هدایت دیگران بدون (یا با حداقل) نظارت، و اتکا به خود برای انجام فعالیت‌ها دارد.

- تأثیرگذاری اجتماعی

- رهبر و مدیر

شغل نیاز به تمایل فرد به مدیریت، بر عهده گرفتن مسئولیت و ارائه نظرات و هدایت دارد.

 

مهارت‌های کاربردی:

مهارت‌های کاربردی (مهارت‌های نرم)، ظرفیت‌های توسعه‌یافته در افراد هستند که به روند یادگیری و انجام‌وظیفه در یک شغل کمک می‌کنند. 

متصدی ماشین‌های برش کامپیوتری CNC به‌منظور کار در این حرفه نیاز به تقویت مهارت‌های زیر در خود دارد:

- نظارت بر عملکرد

تحت نظر گرفتن داشبوردهای مدیریتی، درجه‌ها و سایر نشانگرهای ابزارهای کنترلی، برای اطمینان از صحبت کارکرد صحیح دستگاه

- تجزیه‌وتحلیل کیفیت

اجرای تست‌ها و بازرسی از محصولات، خدمات یا فرآیندها برای ارزیابی کیفیت یا عملکرد

- کنترل عملیات

- کنترل عملکرد تجهیزات و سیستم‌ها

- عیب‌یابی

- تعیین علت خطاها و اشتباهات عملیاتی و تصمیم‌گیری برای رفع آن‌ها

- انتخاب تجهیزات

تعیین و انتخاب نوع ابزار و تجهیزات لازم برای انجام یک شغل

- تعمیر

تعمیر ماشین‌ها یا سیستم‌ها با استفاده از ابزار لازم

- نگهداری تجهیزات

اجرای عملیات نگهداری منظم بر روی تجهیزات و تعیین اینکه چه زمانی، چه نوع نگهداری مورد نیاز است

- عملیات

تحلیل نیازها و الزامات یک محصول برای برآورده کردن نیازهای کاربر

- برنامه‌نویسی رایانه‌ای

نوشتن برنامه‌های کامپیوتری برای اهداف مختلف

- نصب و راه‌اندازی

نصب تجهیزات، ماشین‌آلات، سیم‌کشی، برنامه‌ریزی و راه‌اندازی، بر اساس مشخصات مورد نظر

- طراحی فنی

طراحی تجهیزات و ابزارها با استفاده از تکنولوژی برای برآورده کردن نیازهای مردم

- مهارت‌های فرآیندی

- نظارت

نظارت و سنجش کارایی اشخاص یا سازمان‌ها با هدف بهبود

- تفکر انتقادی

استفاده از منطق و استدلال برای شناخت، نقد و تحلیل نقاط ضعف و قوت راهکارها و راه‌حل‌های مطرح‌شده در مواجهه با مسائل

- یادگیری

آموختن و درک مفاهیم اطلاعات جدید برای حل مسائل یا تصمیم‌گیری

- انتخاب روش آموزش

انتخاب و استفاده از شیوه‌ها و روش‌های مناسب آموزشی برای موقعیت‌ها و شرایط متفاوت

- مهارت‌های محتوا محور       

- فهم نوشته‌ها

درک جملات و عبارات نوشته‌شده در نامه‌ها، اسناد و مدارک مرتبط با کار

- گوش‌دادن

توجه کامل به گفته‌های مردم، وقت گذاشتن برای درک نکات مطرح‌شده، پرسیدن سؤالات مناسب، قطع نکردن حرف دیگران در زمان نامناسب

- سخن‌ورزی

سخن گفتن با دیگران برای انتقال مفید اطلاعات و فهماندن منظور

- محاسبه

استفاده از علم ریاضیات برای حل مشکلات

- نگارش

انتقال درست منظور از طریق نوشتن

- کاربرد علوم

- استفاده از قوانین و روش‌های علمی برای حل مسئله

- مهارت حل مسئله  

- حل مسائل پیچیده

شناخت مسائل پیچیده، بررسی اطلاعات مرتبط با راهکارها، ارائه پیشنهادات برای حل مسائل و اجرای راهکارها

- مهارت‌های مرتبط با سیستم‌ها

- تصمیم‌گیری

- انتخاب بهترین راهکار با در نظر گرفتن هزینه‌ها و منافع ناشی از اجرای آن‌ها

- تحلیل سیستم‌ها

شناخت اینکه چگونه یک سیستم باید کار کند، یا چگونه می‌توان حالت‌ها یا عملکرد یک سیستم را تغییر داد؛ و نیز شناخت اینکه چگونه محیط بر خروجی سیستم‌ها تأثیر می‌گذارد

- ارزیابی سیستم‌ها

شناخت ویژگی‌های عملکرد یک سیستم به منظور انتخاب راهکارهای موردنیاز برای بهبود یا اصلاح عملکرد آن

- مهارت‌های مدیریت منابع     

- مدیریت زمان

برنامه‌ریزی و به‌کارگیری آگاهانه زمان خود و دیگران

- مدیریت منابع انسانی

توانایی ایجاد انگیزش در افراد، توسعه نیروی انسانی و هدایت آن‌ها در کارها و نیز تشخیص بهترین افراد مناسب برای استخدام

- مدیریت دارایی‌ها

تهیه اموال، دستگاه‌ها، امکانات و مواد لازم برای انجام کار و نظارت بر استفاده صحیح از آن‌ها

- مدیریت منابع مالی

تعیین چگونگی پرداخت پول در برابر کار انجام شده و حسابداری هزینه‌ها

- مهارت‌های اجتماعی

- هماهنگ‌سازی

تنظیم و هماهنگ کردن فعالیت‌ها بسته به نیاز

- درک اجتماعی

آگاهی از واکنش‌ها و رفتارهای دیگران و فهمیدن اینکه چرا چنین عکس‌العمل‌هایی را نشان می‌دهند

- آموزش

یاد دادن و آموزش نحوه انجام کارها به سایرین

- خدمت‌رسانی

توجه به مشکلات و نیازهای مردم، شناسایی و تلاش برای حل مشکلات و راه‌انداختن کار مردم

- متقاعدسازی

توجیه و متقاعد کردن دیگران با هدف تغییر نگرش، دیدگاه‌ها و رفتار آن‌ها

- مذاکره

گرد هم آوردن افراد و صحبت به منظور ایجاد توافق و سازش در میان افراد

 

نرم‌افزارهای پرکاربرد در شغل

فهرست نرم‌افزارهایی که اکثر شاغلین متصدی ماشین‌های برش کامپیوتری CNC نیاز به آشنایی یا تبحر در کار با آن‌ها دارند:

1CadCam Unigraphics

Autodesk AutoCAD

 BobCAD-CAM

 Cadem CAPSMill

 Cadem CAPSTurn