بعد سوم هوش هیجانی؛ عزت نفس  

اینکه ما از دیدگاه خودمان چقدر ارزشمند باشیم و به خودمان چه نمره‌ای بدهیم، بسیار حائز اهمیت است. افرادی که توانایی احترام گذاشتن به خود را دارند، خود را به عنوان فردی که اساساً خوب است قبول دارند و نمره خوبی به خود می‌دهن. عزت نفس بالایی دارند. عزت نفس از اعتماد به نفس مهمتر و کلی‌تر است. اعتماد به نفس به نظر و اعتقاد ما در مورد قابلیت‌ها و توانایی‌هایمان اشاره دارد؛ یعنی این که چقدر به توانایی‌هایمان اعتماد داریم؟! چقدر خودمان را باور داریم؟! در حالی که عزت نفس، نظر ما نسبت به ارزش خودمان با توجه به تمام توانمندی‌ها و نقطه ضعف‌هایمان است.

عزت نفس، باور داشتن توانمندی ها و بهره گیری از آن ها و احترام به خود است. برای رسیدن به این باور ابتدا باید توانمندی ها را شناخت و سپس از آن ها به درستی استفاده کرد.

بعضی افراد به رغم استعدادها و توانایی های فراوان خود، قدرت تصمیم گیری ندارند و در جهت های گوناگون زندگی مردد و بی ثبات حرکت می کنند و به همین سبب نمی توانند هیچکاری را تا انتها دنبال کنند و ممکن است میانه ی راه جهت خود را تغییر داده و کارها را به فردا موکول کنند. آنان باید با آگاهی از شیوه های افزایش خودباوری، بر ضعف و ناتوانی خود غلبه کنند و توانمندی های خود را بشناسند. شکایت از خود کاری بی حاصل است  و مانع ادامه ی زندگی به نحوی مؤثر و مفید می شود.

براندن، یکی از محققان جنبش عزت نفس می‌گوید: «اعتماد به نفس یعنی اینکه ما قادریم به مشکلات اساسی زندگی بیاندیشیم و با آن ها مقابه کنیم و عزت نفس یعنی ارزش نهادن به اینکه حق داریم خوشحال باشیم و احساس ارزشمندی و محق‌بودن کنیم و سزاواریم تا خواسته‌ها و نیازهای خود را مطرح کنیم.» 

ما ممکن است در یک کار اعتماد به نفس داشته باشیم ولی در کاری دیگر اعتماد به نفس نداشته باشیم. در منزل اعتماد به نفس داریم ولی زمان صحبت در کلاس اعتماد به نفسی نداریم. ولی عزت نفس ارزشیابی کلی از خود است. برای سنجش عزت نفس از شیوه خود گزارش‌دهی استفاده می‌کنیم؛ یعنی پرسش‌نامه‌ای به فرد می‌دهیم تا با جواب‌دادن سؤالات، میزان خود ارزشمندیش را گزارش کند. اما اعتماد به نفس افراد را براساس رفتارها و شیوه‌هایی که یک عمل را انجام می‌دهند، ارزیابی می‌کنیم. یعنی افرادی که در عمل تمایل به خطرکردن، مبارزه طلب‌کردن، جرأت، شهامت و قاطعیت دارند اعتماد به نفسشان بالاست.

افرادی که عزت نفس پایینی دارند بیشتر در معرض آسیب‌های اجتماعی هستند (اعتیاد، روابط نامشروع، طلاق، بزهکاری و ... ). عزت نفس واکسن پیشگیری کننده از آسیب‌های اجتماعی است. اکثر زندانیان عزت نفس پایینی را دارند. در تحقیقات متعدد مشخص شده است که افراد با عزت نفس پایین، سلامت روانی ضعیفی دارند و دچار انواع بیماری‌های روانی مثل اضطراب، افسردگی و ... می‌شوند و این افراد در اداره فشار روانی، ضعیف هستند. کارکرد دستگاه ایمنی ضعیف دارند و دچار سوء مصرف مواد و اختلال تغذیه می‌شوند و به هنگام برخورد با اطلاعات مربوط به خود، به ارزیابی‌هایی می‌پردازند که ارزیابی منفی آن ها را در مورد خودشان تأیید می‌کند.

افراد با عزت نفس بالا دارای عواطف مثبت، استقلال، خودمختاری، مسئولیت‌پذیری بالا، خوب کنارآمدن با انتقاد و خوب اداره کردن فشار روان هستند.

منبع:

- مهارت مدیریت هیجان