بعد یازدهم هوش هیجانی؛ انعطاف پذیری  

چنانچه فرد بتواند شکل ظاهری زندگی را براساس شرایط بیرونی تغییر دهد، قدرت انعطاف پذیری خود را به نمایش خواهد گذاشت، اما این تغییر ظاهری بر پایه ی احساسات، افکار و نیروهای درونی قرار دارد.
اغلب، اشخاص در حال تجربه ی چالش های شخصی و گیج کننده هستند و در صورنتی که بتوانند تنش و اضطراب خود را مهار کنند، آرامش خود را به دست آورده، افکار خود را منظم ساخته و می توانند بر اساس تغییرات، برنامه ای جدید برای زندگی شان طرح ریزی کنند.

انعطاف پذیری (Flexibility)؛ توانایی سازگار بودن افکار و رفتار با تغییرات محیط و موقعیت ها به حساب می آید. افراد انعطاف پذیر، نرم خو هستند و وقتی موقعیت های شگفت آور ظهور می یابند، قادر هستند. به هر سو خمیدگی پیدا کنند. افرادی که ظرفیت بالایی در زمینه ی انعطاف پذیری دارند، ممکن است حتی با شاخسار درخت بید مقایسه شوند – آنها می توانند در مسیرهای دور و در جهت هایی گوناگون خم شوند و در برابر طوفانهای سهمگین که درختان را از جا در می آورند، محکم و استوار برجای می مانند. شبکه و ریشه های عمیق حمایت کننده از درختان بید، مستحکم و قدرتمند بوده و انعطاف پذیری شایان توجهی را به همراه دارد و می توان از آن در تشابه با ارزش های اصلی و بنیادین ساختارهایی یاد کرد که فرد یا سازمان را هدایت می کند. 

هیچ کس انعطاف پذیری را به میزانی مشابه ارج نمی نهد. یک کارگر در مورد همتای خود بدین صورت بیان کرده است که : 
" با اطلاعات جدید، به سرعت سازگار می شود و این مهارتی است که موفقیت او را به همراه می آورد". در همین مورد، فردی دیگر اظهار داشته است که : " نگرش های او با یک نسیم تغییر می یابند و یا این که با تصورات رئیس گروه همنوا می شوند؛ او قابل اعتماد نیست، نفوذپذیر است، و البته سست و کم مایه". 
در واژه نامه وبستر (۱۹۹۳)، واژه "انعطاف پذیر"، چنین تعریف شده است: " اراده یا آمادگی برای پذیرش نفوذ دیگران (نرم خو؛ تربیت پذیر)، و قابل تشخیص به واسطه آمادگی داشتن برای اصلاح یا تغییر، یا به واسطه شکل پذیری، نرمی، قدرت تغییر و تبدیل، و اغلب به واسطه سازگاری نسبت به موقعیت های جدید". لغات مترادف با انعطاف پذیری، بدین شرح می باشند: قابل ارتجاع، دارای خاصیت ارتجاعی، فنری شکل و نرم. 

در مدیریت نیروی انسانی بهتر است بدانیم که :
تغییر، مؤلفه ای پایدار و عظیم در جهان هستی است. توانایی سازگاری با تغییرات سریع الوقوع، خصوصیت ثابت افراد موفق می باشد. این توانایی به افراد مزبور اجازه می دهد از عوامل شاخص و مؤثر بر موقعیت هایی که با آن درگیر هستند، یا اجتناب بورزند و یا نفع ببرند، به جای آن که درگیر با "خود" شوند و دائماً بدنبال این امر باشند که موضوع مربوطه، اصلاً "چگونه باید باشد". افراد انعطاف پذیر ممکن است به جای اهدافی عمیق تر، به زمان اختتام امور اهمیت دهند، بنابراین، در عوض تیم سازی، "همکاری" را تقویت می کنند. 

این مهارت به ویژه زمانی ارزشمند است که احساس می کنیم تغییرات عظیمی وجود دارد که به جای بروز احتمالات جدید، منجر به "سخت گیری و ابهام" می شود.  انعطاف پذیری یکی از مؤلفه های هوش هیجانی به افراد کمک می کند تا توانایی کلی خود را با اوضاع و شرایط ناآشنا، غیرقابل پیش بینی و پویا سازگار کنند. افراد انعطاف پذیر قادر هستند وقتی که شواهد بیان می دارند که ایشان در اشتباه هستند، ذهنیت خود را عوض کنند". افراد انعطاف پذیر، اغلب با صفت هایی نظیر سازگار، زرنگ، گشاده رو و دارای تحمل نسبت به تفاوت ها، مشخص می شوند. افراد انعطاف پذیر، متعصب نیستند و همیشه اصرار نمی کنند که حق با ایشان است. 

افرادی که خیلی انعطاف پذیر هستند، ممکن است به عنوان افرادی به نظر برسند که اصول خود را به مخاطره می اندازند تا به اخذ قدرت، خوش آمد بگویند در این وضعیت دیگر نمی توان آنرا مصداق هوش هیجانی مفید دانست. 
با این وجود، افرادی که باعث زحمت برای صفت انعطاف پذیری در دیگران می شوند، گاهی اوقات تغییراتی غیرواقعی و دروغین را به آنان اطلاع می دهند تا به درستکاری موقعیت ها یا افراد دیگر با آن شرایط بپردازند. به عنوان مثال، ممکن است یک کارمند به مدیر خود که فردی انعطاف پذیر است و قصد ندارد به صورت مستقیم، به انجام کاری خاص دست بزند، آنقدر به صورت اغراق آمیز از سدها و موانع موجود صحبت بعمل آورد تا از انجام کار به روش موردنظر مدیر، خلاصی یابد.

تأثیر انعطاف پذیری در مدیریت سازمان ها
امروزه بسیاری ازسازمانها دستخوش تغییرند وهرگونه تغییر نیازمند کارکنان ومدیرانی است که انطباق پذیر بوده وباتغییرها سازگار شوند. دراین میان تعامل اجتماعی به شیوه ای شایسته و ثمربخش برای بیشتر مدیران و رهبران به عنوان عنصر کلیدی درمدیریت تغییرهای سازمانی اهمیت فزاینده ای دارد. تقویت شایستگی انعطاف پذیری، منجر به بروز پی آمدهای ذیل می شود: 

• افزایش توانایی کار و فعالیت، با وجود تغییرات پیاپی در محیط؛ 

• افزایش میزان کارآمدی؛ 

• بسط حس شادکامی، که می تواند فرد را از تمامی شرایط موجود، راضی نگه دارد، به جای آن که پیوسته به دنبال واقعیتی باشید که اوضاع و شرایط هرگز از آن حمایت به عمل نمی آورد. 

توجه به میزان انعطاف پذیری در برخی از شغلها و پست های سازمانی می تواند اهمیت زیادی داشته باشد. مدیران و صاحبان کسب و کار به سادگی و با ابزارهای روانشناسی می توانند میزان و درجه شایستگی انعطاف پذیری را با دقت نسبتاً زیادی در افراد اندازه گیری نمایند تا اثربخشی انتخاب و انتصاب آنها تا میزان بالایی افزایش یابد.

منبع:

- مدیریت مهارت هوش هیجانی

- آبی سان