در سالهای اخیر، تحقیقات زیادی دربارهٔ پنج بعد اصلی شخصیت The big 5 Model، انجام شده و نتیجه تحقیقات هم آن را تأیید کردهاست. این پنج عامل شخصیتی، عبارتند از:
شخصیت (Personality) را میتوان آن الگوهای معین و مشخصی از تفکر، هیجان و رفتار تعریف کرد که سبک شخصی فرد را در تعامل با محیط اجتماعی و مادیاش رقم میزنند. به عبارت دیگر شخصیت شامل ویژگیهای نسبتاً با ثبات و پایدار است که در توصیف آنها از صفاتی همچون زودرنج، مضطرب، پر حرف، درونگرا و برونگرا و غیره استفاده میشود.
خیلی وقت نیست این تصور که شخصیت افراد ثابت است به چالش کشیده شده، باید بگویم برخلاف آنچه که ممکن است فکر کنید، میتوانید شخصیت خود را پرورش دهید و تبدیل به انسانی با شخصیت قوی شوید.
یکی از مدلهای جالب توجه در رفتار سازمانی برای مدیران هگزاگن هالند است. این نظریه به دنبال این است که بین شخصیت و محیط شغلی تناسب ایجاد کند: چه شخصیتهایی برای چه مشاغلی مناسباند.
فروید در کتاب تعبیر رؤیا استدلال میکند که روش پی بردن به ناخودآگاه، تداعی آزاد و تعبیر رویاهاست. وی شخصیت را سیستمی مرکب از سه خرده سیستم "نهاد " " من " و " من برتر " میداند که بهصورت کل عمل میکند نه سه واحد مجزا از همدیگر.