سواد عاطفی (بیان کردن درک شهودی خویش)  

بررسی اعمال یا مقاصد دیگری بر اساس درک شهودی خویش. در جریان آموزش سواد عاطفی، استفاده از ادراک شهودی (درک مبتنی بر حدس و گمان) نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. درک شهودی قویترین ابزار عاطفی ماست و در مواقعی که همه اطلاعات لازم را در اختیار نداریم به کمک آن می‌توانیم مهم ترین تصمیم گیری ها را انجام دهیم. در واقع همین درک شهودی است که به ما می‌گوید در پشت صحنه‌ی آنچه که در اکثر اوقات انجام می‌دهیم کودک درون ما ایستاده است. همه ما در مواقعی که راجع به احساس یا نیت دیگران دچار ابهام می‌شویم به حدس و گمان می‌پردازیم و این عمل بسیار مفید است.

دانشمندان، کارآگاهان، و تحلیلگران اقتصادی نیز وقتی دچار شک و تردید می‌شوند به درک شهودی خود متوسل می‌شوند. اما عامل موفقیت در حدس صحیح، بستگی به دقت آنها در ارزیابی نشانه‌های اولیه دارد. دانشمندی که کورکورانه از حدسیات خود پیروی کند و آن ها را مورد ارزیابی قرار ندهد مطمئناً با شکست مواجه می‌شود. به همین طریق، شما نیز اگر در روابط خود با دیگران از حدس و گمان استفاده می‌کنید باید قبل از هرگونه عملی، شواهد و دلایل کافی برای صحت حدس و گمان خود جمع آوری کنید. به هر حال باید بدانید که حدس و گمان به ندرت کاملاً درست یا نادرست است. برای آگاهی از درست بودن حدس و گمان خود لازم است که دائماً آن را با واقعیت محک بزنید.

همه ما در زندگی خود دائماً در تلاش هستیم که رفتار دیگران را بفهمیم. اما هنگامی که در رابطه خود با دیگری دچار مشکل می‌شویم و او را خوب درک نمی‌کنیم، به حدس و گمان متوسل می‌شویم و با استفاده از همه اطلاعاتی که از او در دست داریم سعی می‌کنیم علت رفتارهایش را حدس بزنیم. ما معمولاً از دیگری نمی‌پرسیم که «چرا آن کار را کردی؟» یا «چرا آن حرف را زدی؟» احتمالاً اگر هم از او بپرسیم جواب مناسبی دریافت نخواهیم کرد. بنابراین وقتی که می‌خواهیم علت رفتار دیگران را بفهمیم مجبور می‌شویم به حدس و گمان بپردازیم. اما استفاده از درک شهودی- درک مبتنی بر حدس و گمان به خاطر پیچیدگی آن، همیشه نتیجه مناسب و معتبری را که انتظار داریم به همراه نمی‌آورد. این گونه حدس و گمان ها به طور کامل باید مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد. چون زندگی عاطفی ما انسان ها گرایش به منفی گرایی دارد، بالطبع حدس و گمان ما راجع مردم اغلب بار منفی به خود می‌گیرد.

ما می‌ترسیم که دیگری فکر کند ما آدم زشت یا احمقی هستیم، یا این که فکر می‌کنیم او از پیشرفت ما خوشحال نمی‌شود، یا این که نگرانیم که او دلش نمی‌خواهد اصلاً با ما دوست شود. اغلب این ترسها و نگرانیها جنبه واقعی ندارند ولی کاملاً هم خیالی نیستند و معمولاً رگه‌هایی از حقیقت را با خود به یدک می‌کشند. این حدس و گمان های منفی اگر به حال خود رها شوند و واقعی یا غیرواقعی بودن آنها مورد بررسی قرار نگیرد ممکن است منجر به خیالاتی شود که منشاء آن شناخت غلطی است که زاییده حدس و گمان ماست.

ما معتقدیم خیلی از چیزهایی را که هرگز نشنیده ایم یا دیگران آنها را انکار کرده اند می‌دانیم. اما اگر این حدس و گمان های خود را بازگو نکنیم و با واقعیت محک نزنیم، آنگاه در مورد انگیزه های رفتاری دیگران را به خطا خواهیم برد. چنانچه حدس و گمان های خود را مورد سنجش قرار ندهیم ممکن است به اوهام و خیالات پارانویدی تبدیل شوند و روابط ما را با دیگران برهم زنند. به همین خاطر بسیار ضروری و مهم است که حدسیات خود را آشکار کنیم و صحت آن را بررسی نماییم. بهترین شیوه برای این کار آن است که به طور ساده بپرسیم: آیا تو عصبانی هستی؟ آیا ترسیده‌ای؟ من را دوست داری؟ و غیره.

منبع:

 مقاله "+1+1 سواد عاطفی= بی نهایت (راه سوم)"، دکتر احمد حلت   
گروه کلید