سواد اطلاعاتی مفهوی است که بیشتر در فرهنگ و متون کتابداری مورد استفاده قرار می گیرد و می توان این مفهوم را اینگونه تعریف کرد که سواد اطلاعاتی، علاوه بر توانایی خواندن و نوشتن، آگاهی از قابلیت های محاسباتی و توانایی تشخیص و بیان روشن مسائل، به کمک فن آوری رایانه ای است که البته این آگاهی، شامل برنامه ریزی رایانه ای نمی شود.
اعتبار هدیه بگیرید و مشارکت کنید
با اعتبار هدیه، از خدمات ویژه استفاده کنید
در بازارکار حسابداری و مالی بدرخشید
خدمات مالی و حسابداری خود را معرفی کنید
سواد اطلاع رسانی نیز به نظامی گفته می شود برای سازماندهی، ذخیره سازی، بازیابی و اشاعه اطلاعات طراحی شده که این امور را در سازمان ها و موسسات حرفه ای، معمولا کارشناسان داده پرداز و داده کاو و یا کارشناسان دانش شناسی و کتابداران بر عهده می گیرند. در واقع، سواد اطلاعاتی قابلیتی است که فرد را در دسترسی مفید و موثر به اطلاعات، ارزیابی انتقادی آن و استفاده دقیق و خلاق از اطلاعات بدست آمده به منظور رفع نیازهای اطلاعاتی خویش توانمند می سازد. به بیان دیگر می توان گفت که سواد اطلاعاتی توانایی بازیابی و تفکر در باره اطلاعات و قدرت استفاده از اطلاعات به عنوان یکی از ضروریات کار، زندگی و برقراری ارتباط بین انسان هاست.
سالهاست که کتابداران تلاش می‌کنند با استفاده از انواع ابزارها و فناوری‌ها به طور مؤثر مفید، برنامه‌های آموزش استفاده از کتابخانه و منابع آن را مطابق با دانش موضوعی و حوزه تخصصی مراجعان عملی سازند و لذا در ابتدا به جای سواد اطلاعاتی مفهوم سواد ریانه ای متدوال شد. از اواسط دهه ۱۹۸۰ کتابداران دانشگاهی با استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات، برنامه‌های آموزش استفاده‌کنندگان را با عنوان «سواد اطلاعاتی» به جای «سواد کتابخانه‌ای» ارائه کردند. ظهور جامعه اطلاعاتی، تحولات جدید در عرصه فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی، نیازمندی های جدید در زمینه آموزش، رقابت فشرده جوامع در مسائل فرهنگی، اقتصادی، ... و همچنین تلاش دولت ها برای سمت و سو دادن اهداف خود در راستای رسیدن به جامعه‌ای اطلاعاتی، نظام های آموزشی را ملزم به تغییر و دگرگونی متناسـب با اهداف جامعـه دانش‌ـ محور می‌گرداند و آموزش الکترونیک به منزلة انتخاب برتر شناخته می‌شود؛ به‌ویژه الزام شکل‌گیری این تحول در آموزش عالی به دلیل مشارکت داشتن این قشر در تولید دانش بیشتر احساس می‌شود. از این رو تدوین و تنظیم محتوای کتاب درسی دانشگاهی که جزو دارایی در این سیستم آموزشی محسوب می‌شود، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد.
"سواد اطلاعاتی" گسترش مفهوم سواد سنتی در پاسخ به جامعه‌ای است که ما در آن زندگی می‌کنیم، برای اینکه فردی از نظر اطلاعاتی با سواد باشد، باید بتواند تشخیص دهد اطلاعات در چه زمانی مورد نیاز است و توانایی یافتن، ارزیابی، و استفاده مؤثر از آن را داشته باشد... افراد دارای سواد اطلاعاتی کسانی هستند که آموخته باشند چگونه بیاموزند. آنها می‌دانند که چگونه یاد بگیرند، زیرا می‌دانند که دانش چگونه سازماندهی شده است و چگونه می‌توان اطلاعات مورد نیاز را پیدا کرد و از اطلاعات به‌گونه‌ای استفاده کرد که دیگران نیز بتوانند از آن بیاموزند. افراد دارای سواد اطلاعاتی برای یادگیری مادام‌العمر آمادگی دارند، چرا که همیشه می‌توانند اطلاعات مورد نیاز خود را پیدا کنند و از آن برای تصمیم‌گیری آگاهانه استفاده نمایند.
امروزه وجود رایانه‌ها و منابع الکترونیکی و استفاده از آنها توسط کاربران کتابخانه‌ها، باعث شده سواد اطلاعاتی را "سواد اطلاعاتی دیجیتالی" نیز بنامند. سواد اطلاعاتی دیجیتالی توانایی ارزیابی، مکان‌یابی، ترکیب، و استفاده بهینه از اطلاعات و شبکه‌های ارتباطی و منابع الکترونیکی است . شناسایی میزان به‌کارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در سند ملی آموزش و پرورش می‌تواند بیانگر برنامه‌ریزی های آتی در این زمینه باشد. در پژوهش حاضر با تکیه بر روشهای کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا و با استفاده از یافته‌های تحقیقات مرتبط و همچنین با انجام مطالعه بر روی سند ملی چشم‌انداز آموزش و پرورش، میزان به‌کارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در دو ساحت علمی ـ فناوری و فرهنگی ـ هنری تا پایان دی‌ماه 1386 مطالعه شده است.
برای جمع‌آوری داده‌ها از سیاهه وارسی و برای تجزیه و تحلیل یافته‌های کمّی تحقیق، از آزمون تحلیل «تی ـ استیودنت» استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد میزان به‌کارگیری استانداردهای سواد اطلاعاتی در ساحت علمی‌ـ فناوری سند ملی نسبتاً زیاد و در ساحت فرهنگی ـ هنری سند پایین‌تر از متوسط است و تعداد مقوله‌های مرتبط با استانداردها در سند ملی به میزان پایین‌تر از متوسط است. گنجاندن سواد اطلاعاتی برای آموزش مادام‌العمر و در سیاست های کلان آموزش و پرورش و سند ملی و توجه به سواد اطلاعاتی به عنوان عنصر کلیدی برای توسعه توانمندی های عمومی مورد نیاز برای اعتبارگذاری به همه برنامه‌های مهارت آموزی و آموزشی، پیشنهاد شده است.
نشریه الکترونیکی شناسه mfatorehchi information313
ثبت نام و عضویت میز کار
