رشته ژنتیک انسانی شاخه‌ای از علوم – زیستی پزشکی است که به بررسی ساختار سلولها از نظر کروموزومی و ژنی می‌پردازد و می‌توان طی آن به مباحث مهمی مانند مهندسی ژنتیک، ژنتیک ایمنی، ژنتیک جمعیت، ژنتیک سرطان ، ژنتیک رفتاری ، ژنتیک بیوشیمیایی پرداخت. دانش آموختگان این رشته قادر خواهند بود با همکاری در طرح‌های پژوهشی و با آنالیز ژنتیکی سلولهای انسانی به نواقص و بیماریهای ژنی و کروموزومی بیماران پی ببرند.
اعتبار هدیه بگیرید و مشارکت کنید
با اعتبار هدیه، از خدمات ویژه استفاده کنید
در بازارکار حسابداری و مالی بدرخشید
خدمات مالی و حسابداری خود را معرفی کنید
حوزه علم ژنتیک، تمام موجودات زنده است که انسان نیز یکی از آنها به شمار می آید اما زمانی که سخن منحصراً از انسان در میان است، شما وارد قلمرو ژنتیک انسانی شده اید. ژنتیک انسانی را معمولاً مترادف ژنتیک پزشکی در نظر می گیرند در حالی که عمومیت ژنتیک انسانی بیشتر است. در واقع ژنتیک پزشکی بخشی از ژنتیک انسانی است که ارزش طبی و پزشکی دارد. ژنتیک پزشکی بیشتر به بررسی علل ناهنجاری‌های ژنتیکی در انسان می‌پردازد و با توصیف دقیق وضعیت و علت مولکولی آن سعی در ایجاد راهکارهای جلوگیری از بروز وضعیت، تشخیص قبل از تولد و حتی درمان آن دارد. شروع این علم را می‌توان از زمانی دانست که ارچیبلد گرو موفق به ارتباط دادن یک نقص آنزیمی با یک بیماری ژنتیکی شد. این بیماری همان بیماری آلکاپتونوریا بود. به‌سرعت بیماریهای تک ژنی در انسان توسط ژنتیک کلاسیک کشف شدند و لیست آنها روزبه‌روز کامل‌تر شدند و مشخص شد که بسیاری از بیماری‌ها در انسان ژنتیکی هستند .
امروزه ژنتیک پزشکی یکی از مهمترین شاخه‌های علم ژنتیک است که با زندگی مردم پیوند نزدیکی دارد. در تمام مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی حضور مشاورین ژنتیک الزامی میباشد. همچنین پیشرفت در حوضه‌های مختلف می‌تواند منجر به کسب موفقیت در درمان یا بهبود بسیاری از بیماری‌ها گردد. مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی در تولید داروها تحولی در ژنتیک پزشکی ایجاد نموده است. ساخت هورومون رشد، انسولین و داروهایی نظیر هیدروکسی مورفین و غیره و نیز پیشرفت در ژن درمانی در درمان بیماری‌هایی نظیر سیستیک فایبروزیس ، کمبود آدنوزین دآمیناز و استفاده از آنتی سنس RNA ها در درمان دیستروفی عضلانی دوشن بسیار امید بخش بوده است.
هدف و رسالت رشته
علم ژنتیک در ایران هنوز در حال پیشرفت و رشد است و باید تلاش بسیار کرد و کاستی‌ها را جبران نمود و موانع را از میان برداشت تا بتوان شاهد رشد روزافزون این علم در ایران بود. البته این به آن معنی نیست که در کشور ما تحقیقات ژنتیکی انجام نمی‌گیرد و فارغ‌التحصیلان این رشته جذب هیچ مرکزی نمی‌شوند، بلکه سازمان‌های مختلفی هستند که به فعالیت‌های تحقیقاتی ژنتیکی می‌پردازند که از جمله می‌توان به مراکز مختلف وزارت جهاد کشاورزی، مراکز پژوهشی وزارت علوم، انستیتو پاستور، مرکز ملی تحقیقات مهندسی ژنتیک و تکنولوژی زیستی اشاره کردبرداشتن گام‌های اولیه اما اصولی و ضروری و درواقع ایجاد بخشی از زیر ساخت‌های لازم در راستای پیشگیری، تشخیص و درمان اساسی بیماریهای ژنتیکی از مهمترین چشم انداز این برنامه آموزشی به حساب می‌آید. درواقع، انتظار آن است که دانش آموختگان این رشته به نحو شایسته بتوانند، به توانایی‌ها و کارآمدی‌هایی که در بخش‌های پیشین و نیز اهداف کلی که در ادامه آمده است؛ در عرصه عمل نایل آیند.
رشته ژنتیک مناسب چه کسانی است؟
ژنتیک یکی از پنج زیرشاخه (گرایش) رشته زیست سلولی-مولکولی در مقطع کارشناسی است و به عنوان عضوی از خانواده رشته‌های علوم پایه نقش عمده‌ای در صنعت، پزشکی، کشاورزی، دام و غیره ایفا می‌کند. در این مطلب، تمرکز ما صرفا روی ژنتیک بوده و به چهار گرایش دیگر نخواهیم پرداخت.
اگر به کارهای تحقیقاتی علاقه‌مندید و مایل هستید هر روز با یک چالش جدید روبرو شوید، این رشته برای شما مناسب است. یک محقق، باید با انرژی پایان ناپذیر خود مسائل پیشِ رویش را در ابعاد مختلف بررسی کرده و اِبایی از مشکلات دشوار و طاقت فرسا نداشته باشد؛ چراکه این مشکلات، شیرین‌ترین بخش کارهای تحقیقاتی هستند.
نقل قولی از پروفسور «F. Bieber» استاد دانشگاه هاروارد با این مضمون وجود دارد: «زمانی فکر می‌کردم ژنتیک زیرمجموعه‌ای از علم پزشکی است، اما حال بر این باورم که پزشکی شاخه از علم ژنتیک است.»
با همین نقل قول می‌توانید به اهمیت این رشته پی ببرید؛ چراکه ریشه تقریباً تمامی بیماری‌هایی که امروزه بشر با آنها دست و پنجه نرم می‌کند در ژنوم نهفته است. با کاوش در این توالی نوکلئوتیدی، می‌توان به جوابی برای درمان تمامی این بیماری‌ها دست یافت. از سرطان گرفته تا مقاومت باکتریایی، ایدز و غیره همگی به این دو توالی در هم پیچیده ختم می‌شوند.
اما در ژنتیک همه چیز فقط به بیماری‌ها منتهی نمی‌شود. آینده‌ای را تصور کنید که در آن می‌توان از رنگ چشم، مو و پوست تا قد و هوش فرزند خود را انتخاب کرد. تکنیکی در ویرایش و دستکاری ژنوم، به نام کریسپر (CRISPR)، این رویای بشر را به واقعیت تبدیل کرده است.
حال با این دید کلی که به ژنتیک پیدا کردید به سراغ جزئیات می‌رویم.
کدام دروس دوره دبیرستان در رشته ژنتیک بیشتر کاربرد دارند؟
در ابتدای مقطع کارشناسی با دروس پایه همچون ریاضی (1 و 2)، فیزیک (1 و2)، شیمی عمومی (1 و 2) سر و کار خواهید داشت که اغلب مطالب دوران دبیرستان را در بر می‌گیرند؛ با این تفاوت که برای دروسی مثل فیزیک و شیمی آزمایشگاه نیز خواهید داشت که تا حدودی به فهم تجربی این مباحث کمک خواهد کرد.
در کنار این موارد، دروسی همچون زیست جانوری، زیست گیاهی و آمار زیستی را نیز باید بگذرانید که تا حدود زیادی از دروس دوران دبیرستان تاثیر گرفته‌اند. در ترم‌های بالاتر دروسی مانند ژنتیک 1، زیست سلولی، میکروبیولوژی 1 و فیزیولوژی جانوری بسیار به فهم مطالب زیست‌شناسی دوران دبیرستان وابسته‌اند.
به طور کلی اگر دروس دبیرستان را به خوبی فهمیده باشید، دوران کارشناسی راحت‌تری را پیش‌رو دارید. اما اگر کمی در دبیرستان مشکل داشتید، هیچ نگران نباشید؛ چراکه با تلاش بیشتر می‌توان کاستی آن دوره را جبران کرد.
گرایش‌های رشته ژنتیک برای ادامه تحصیل چه هستند؟
این سوالی بسیار مهم است که جواب دادن به آن انرژی بسیار زیادی از هر دانشجو خواهد گرفت. برای کنکور کارشناسی ارشد دو راه پیش‌روی شما است: وزارت بهداشت و وزرات علوم. بسیاری از دانشجویان زیست شناسی سلولی-مولکولی و علوم آزمایشگاهی، کنکور وزارت بهداشت را انتخاب می‌کنند و دلیل آن چیزی جز آینده روشن‌تر نیست. پرطرفدارترین رشته‌های وزارت بهداشت که دانشجویان برای قبولی در آنها وارد رقابتی بسیار سنگین می‌شوند به شرح زیر است:
مجموعه علوم آزمایشگاهی (1): شامل رشته‌های بیوشیمی بالینی، بیوتکنولوژی پزشکی و ژنتیک انسانی است.
مجموعه علوم آزمایشگاهی (2): شامل رشته‌های ایمنی‌شناسی پزشکی و هماتولوژی است.
مجموعه علوم آزمایشگاهی (3): شامل انگل‌شناسی، قارچ‌شناسی، میکروبیولوژی و ویروس‌شناسی است.
در این میان رشته‌های بیوشیمی بالینی، ژنتیک انسانی و هماتولوژی بیشترین داوطلب را دارا هستند. توضیح هر کدام از این‌ها مقاله‌ای جداگانه می‌طلبد، اما توضیحی کوتاه در مورد ژنتیک انسانی ارائه خواهیم کرد. با گذراندن مقطع ارشد و دکتری در ژنتیک پزشکی (انسانی)، مهر نظام پزشکی به شما تعلق خواهد گرفت (که البته چهار-پنج سالی است اعطای آن با مشکل موقتی مواجه شده، اما تلاش‌ها در جهت رفع آن در جریان است) و با آن قادر خواهید بود مطبی برای مشاوره ژنتیک یا آزمایشگاهی برای انجام تحقیقات مربوطه تاسیس کنید.
البته ناگفته نماند، ظرفیت بسیار پایین قبولی در وزارت بهداشت (حدود 150 تا 200 نفر برای مجموعه علوم آزمایشگاهی 1) باعث شده قبولی در آن بسیار سخت شود.
در ادامه، لازم است توضیحی نیز در مورد رشته‌های وزارت علوم بدهیم. رشته‌هایی که در مقطع ارشد برای این منظور می‌توانید انتخاب کنید، شامل مواردی است که در ادامه ذکر شده‌اند: ژنتیک، میکروبیولوژی، زیست سلولی-مولکولی، بیوشیمی، بیوتکنولوژی میکروبی، بیوتکنولوژی دریا، بیوتکنولوژی صنعت و محیط زیست، بیوفیزیک.
اولین تفاوت کنکور بهداشت و علوم در تعداد دروسی است که از آنها آزمون گرفته خواهد شد. به طور مثال، برای رشته ژنتیک پزشکی (وزارت بهداشت) 4 درس بیوشیمی، ژنتیک، زیست سلولی-مولکولی و زبان تخصصی پزشکی شامل آزمون خواهند بود؛ اما برای مهندسی ژنتیک (وزارت علوم) دروس زبان تخصصی، مجموعه زیست شناسی (شامل میکروبیولوژی، اکولوژی، بیوشیمی، بیوفیزیک، تکامل، زیست گیاهی، جانوری و سلولی مولکولی)، بیوشیمی، ژنتیک، زیست سلولی-مولکولی، میکروبیولوژی و بیوفیزیک در آزمون دخیل هستند.
تفاوت بعدی در ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها است. همان‌طور که اشاره شد، وزارت بهداشت برای جلوگیری از اشباع شدن رشته‌های خود اقدام به پایین آوردن ظرفیت پذیرش کرده اما در وزارت علوم خبری از این سیاست نیست.
دانشگاه‌های برتر رشته ژنتیک
بدون شک تحصیل در دانشگاه‌های برتر یک رشته مزیت‌های زیادی دارد. دانشگاهی که در یک رشته‌ی خاص رتبه‌ی برتری دارد، کیفیت آموزشی بالاتری دارد. کیفیت آموزش بالاتر باعث می‌شود تا دانشجویان مفاهیم درسی یک رشته را بهتر درک کرده و در نتیجه در مقاطع بعدی موفق‌تر عمل کرده و بتوانند در بازار کار موفق‌تر بدرخشند.
اگر بخواهیم بر اساس لیست qs دانشگاه‌های برتر رشته ژنتیک را به شما معرفی کنیم، باید گفت که اولین دانشگاه، دانشگاه علوم‌پزشکی دانشگاه هاروارد است.
موسسه تکنولوژی ماساچوست که در کمبریج ماساچوست واقع شده است، رتبه‌ی دوم دانشگاه‌های جهان برای رشته زیست‌شناسی سلولی مولکولی در گرایش ژنتیک به شمار می‌رود. این موسسه با نام دانشگاه ام آی تی شهرت دارد. بهتر است بدانید که این موسسه در گرایش‌های گیاهی و جانوری و انسانی ژنتیک فعالیت می‌کنند و تحقیقات موثر و گسترده‌ای را در این گرایش‌ها به انجام رسانده‌اند.
دانشگاه کالیفرنیا (منبع) جزء رتبه‌های برتر دانشگاه0های جهان برای رشته زیست‌شناسی و ژنتیک محسوب می‌شود.
گروه ژنتیک دانشگاه کمبریج انگلستان همواره مورد توجه نابغه‌های رشته‌ی ژنتیک بوده است.
دانشگاه استنفورد (لینک) جزء لیست qs قرار دارد و همچنین دانشگاه واشنگتن، دانشگاه آکسفورد، دانشگاه جان هاپکینز در بالتیمور آمریکا که در رشته زیست‌پزشکی دارنده‌ی جایزه نوبل هستند و دانشگاه کالیفرنیا و دانشگاه تورنتو از دیگر دانشگاه‌های برتر جهان در رشته ژنتیک به شمار می‌روند.
علاوه بر این دانشگاه های‌معروف که پذیرش در آن ها بسیار سخت است، می‌توان به دانشگاه‌های مطرح دیگر که پذیرش و تحصیل رایگان در آنها کمی راحت‌تر است اشاره کرد:
دانشگاه لوند در سوئد در رشته ژنتیک در بین دانشگاه‌های جهان رتبه 50 را دارد.
دانشگاه توکیو در ژاپن (اینجا) داری رتبه 45 در این رشته است.
دانشگاه مک گیل در کانادا رتبه 42 در رشته ژنتیک و زیست‌شناسی را دارد.
دانشگاه ملبورن در استرالیا که رتبه 36 را دارد.
موسسه پلی تکنیک فدرال لوزان در کشور سوئد دارای رتبه 33 است.
،برخی از افراد شرایط گرفتن بورسیه تحصیلی را نداشته و علاقه‌مند به تحصیل در ایران هستند. اگر مایل هستید که در ایران در رشته ژنتیک تحصیل کنید بهتر است که برای قبولی در دانشگاه تهران تلاش کنید. دانشگاه تهران جزء دانشگاه‌های مطرح در ایران و لیست کیو اس در دنیا به شمار می‌رود
ثبت نام و عضویت میز کار
