توانایی برقراری رابطه ی خوب و مناسب با دیگران در مراحل زندگی و شناخت حد و مرزهای این رابطه، مشخص کننده ی تبحر افراد در روابط میان فردی است. افراد نمی توانند از برقراری ارتباط دوری کنند؛ چون همه ی رفتارها ارزش ارتباطی دارند و زندگی اجتماعی، آن ها را ایجاب می کند.

عضو موثر و سازنده ی گروه اجتماعی خود، شایستگی خود را از طریق مسییولیت پذیری و وجدان اجتماعی خود نشان می دهد. برای این که عضو مؤثر و سازنده ای برای اجتماع باشید، اولین قدم تمرکز بر استعدادهای خود و آگاهی از این نکته است که شما توانایی آن را دارید که فردی فعال و عضوی مفید برای خود و اجتماع باشید و در زندگی سبب تغییر و تحول شوید.

حل مساله توانایی تشخیص و تعریف مساله و همزمان دستیابی به راه حل های مؤثر است. حل مساله با وظیفه شناسی، نظم پذیری و روش مند بودن در پیگیری و رسیدگی به مشکل ارتباطی تنگاتنگ دارد. زمانی که شخص با موقعیتی مواجه می شود که نمی تواند به سرعت پاسخی درست و منطقی به آن بدهد، باید راه هایی جدید کشف کرده و بهترین راه حل را انتخاب کند تا به مدد آن مشکل و مسئله حل شود.

واقعیت سنجی یعنی درک موقعیت کنونی، تلاش برای فهم صحیح امور و تجربه ی رویدادها، آنگونه که واقعا هستند؛ بدون خیالبافی و رؤیاپردازی بیش از حد. ارزیابی و مطابقت بین امر ذهنی و امر عینی واقعیت سنجی نامیده می شود. واقعیت سنجی نیاز به شواهد عینی دارد تا احساسات ، ادراکات و اندیشه ها توجیه واثبات شود. 

انعطاف پذیری، توانایی منطبق کردن عواطف ،افکار و رفتارها با موقعیت ها شرایط متغیر است. در واقع همان تنظیم هیجان، تفکر و رفتار هنگام تغیر موقعیت و شرایط است. به بیانی دیگر توانایی انطباق و هماهنگ کردن احساسات و افکار خود با شرایط جدید همان انعطاف پذیری است. 

توانایی ایستادگی مقابل تکانه یا انکار تکانه و کنترل هیجاناتی نظیر پرخاشگری و آزاررسانی است. وقتی افراد به شرایط تنش زا برمی خورند، اغلب عصبانی، ناراحت و پرخاشگر می شوند و چنانچه این این احساسات کنترل نشوند، بخش اصلی مغز انان، یعنی بخش تفکر که از آن برای تحلیل مسائل و حل مشکلات و تصمیم گیری استفاده می شود مختل خواهد شد.

توانایی توجه به جنبه های روشن زندگی و حفظ نگرش مثبت حتی هنگام مواجهه با ناملایمات و شرایط نامساعد زندگی، خوش بینی قلمداد می شود. از دید هوش هیجانی، خوش بینی نگرشی است که افرا را هنگام رویارویی با رویدادهای دشوار، مقابل سقوط در گرداب بی تفاوتی، ناامیدی و افسردگی، مقاوم می سازد.

نشاط به معنای توانایی لذت بردن از جنبه های مختلف زندگی خود و به طور کلی زندگی است. نشاط توانایی احساس رضایت از زندگی، خویشتن و شاد کردن خود و دیگران است. افراد شاد اغلب در محیط های کاری، خانوادگی و اجتماعی از احساسی خوب و راحت برخوردارند. نشاط، مؤلفه ای از هوش هیجانی است که در نتیجه ی تعامل با هوش هیجانی حاصل می شود.

بارها شنیده‌ایم که دانش آموز یا دانشجویی می‌گوید: "دیگر حال و حوصله خواندن این کتاب را ندارم" یا " آنقدر از این کتاب خسته شده‌ام که قابل گفتن نیست" یا "هر چه می‌خوانم مثل اینکه کمتر یاد می‌گیرم" و یا "10 بار خواندم و تکرار کردم ولی باز هم یاد نگرفتم ".

اکثر افراد ندشتن یکی از عوامل مهم در مطالعه نکردن را عدم انگیزه می دانند. زمانی که انگیزه هست خیلی راحت تر می توان در زمان کوتاهی تمرکز کرد  آن را حفظ نمود؛ و وقتی نیست، نه تنها تمرکز نداشتن سخت است، بلکه شروع مطالعه هم کار سختی است و مدام به تعویق می افتد.

در روش یادداشت برداری شما مطالب را میخوانید و آنچه را که درک کرده اید بصورت خلاصه بر روی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است؛ چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آن ها را یادداشت می کنید؛ اما بازهم بهترین روش برای خواندن نیست .

یادگیری و مطالعه، رابطه ای تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگر دارند. تا جایی که می توان این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانست. برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت.

مواردی هستند که با دانستن، به کارگیری و یا فراهم نمودن آن ها، می توان مطالعه ای مفیدتر با بازدهی بالاتر داشت و در واقع این شرایط به شما می آموزند که قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به کار گیرید.

اکثر شما هنگامی که به سن بزرگسالی می‌رسید، هنگام مطالعه فقط از سمت چپ مغز خود استفاده می‌کنید؛ این در حالی است که قسمت ریاضی مغز، جایی است که شما به آن فکر می‌کنید. کودکان و نوجوانان اکثراً از هر دو طرف مغز خود استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل است که آن‌ها اغلب بهتر عمل می‌کنند.

در این مقاله ابتدا برنامه توسعه فردی(IDP)   تعریف شده و سپس  گام‌های لازم برای تدوین و تنظیم آن ارائه می شود.

در مقاله قبل تحت عنوان " برنامه ریزی توسعه فردی" با انواع تعاریف برنامه توسعه فردی آشنا شدیم در این مقاله به بررسی اولین مرحله طراحی برنامه توسعه فردی می پردازیم. ما با شناخت و ارزیابی تحولات و پیش‌بینی آینده، تصویری مطلوب(آنچه باید باشد/ آنچه باید باشیم) را تعیین و طراحی می کنیم.

در مقاله " توسعه فردی؛ من چه کسی هستم و چه کسی باید باشم؟" ما با شناخت و ارزیابی تحولات و پیش‌بینی آینده، تصویری مطلوب(آنچه باید باشد/ آنچه باید باشیم) را تعیین و طراحی کرده‌ایم. در گام دوم باید موقعیت امروز خود را دقیق‌تر بشناسیم (آنچه هستیم).

در مقالات قبلی توسعه فردی، اهمیت یادگیری، برنامه ریزی توسعه فردی و مراحل آن را بیان کردیم و دانستیم که یکی از مقدمات ضروری برای تدوین یک برنامه توسعه شخصی این است که دقیقا بفهمیم و بدانیم که در حال حاضر دارای چه ویژگی‌ها، مهارت‌ها، قوت‌ها و ضعف‌هایی هستیم.

چرا بازخورد دادن و بازخورد گرفتن مهم و مفید است؟  درمقالات قبلی خواندیم که همه انسان‌ها نقاط کور دارند، یعنی برخی از ویژگی‌ها، مهارت‌ها، رفتارها، قوت‌ها و ضعف‌های خود را نمی‌بینند و نمی‌شناسند و شاید حتی از آنها ارزیابی و شناخت نادرست یا معکوسی دارند.