سواد بوم شناختی چیست؟  

در این راستا، مفهوم شهروندی بوم‌شناختی با تأکید بر وظیفه‌مندی و مسؤولیت‌پذیری انسان در ارتباط با جهان اکولوژیک شکل گرفته است. از طرف دیگر، رسانه‌های جمعی با سیطره‌ی خود بر تمامی جنبه‌های زندگی انسانی، نقش انکارناپذیری در تحقق شهروندی بوم‌شناختی دارند.
تاثیر زیانبار فعالیت های انسان بر جهان طبیعی نگرانی های عمومی فراوانی به همراه داشته، به طوریکه، منجر به شکل گیری نوع جدیدی از شهروندی تحت عنوان شهروندی بوم شناختی شده است. شهروندی بوم شناختی بر مسئوولیت پذیری داوطلبانه و متعهدانه شهروندان در ارتباط با جهان طبیعی بنا شده است.

سواد بوم شناختی (همچنین به عنوان ecoliteracy نامیده می شود) توانایی درک سیستم های طبیعی است که زندگی را بر روی زمین امکان پذیر است. سواد بوم شناختی به معنای درک اصول سازمان جوامع زیست محیطی (به عنوان مثال اکوسیستم) و استفاده از آن اصول برای ایجاد جوامع پایدار انسانی است.

این اصطلاح را مربی آمریکایی دیوید دبلیو اور و فیزیکدان فریجوف کاپرا در 1990 ابداع شد - در نتیجه یک ارزش  جدید وارد آموزش و پرورش شد؛ از "آسایش زمین". جامعه با سواد بوم شناختی می تواند یک جامعه پایدار باشد که محیط زیست طبیعی اش را که بدان وابسته است، نابود نمی کند.
سواد زیست محیطی یک مفهوم قدرتمند است که پایه و اساس یک رویکرد یکپارچه به مشکلات زیست محیطی است. طرفداران مدافع سواد محیط زیستی از آن به عنوان الگوی آموزشی جدید در حال ظهور در کنار قطب کل گرایی، تفکر سیستمی، پایداری، و پیچیدگی یاد می کنند.

نگرانی سواد بوم شناختی، درک اصول سازمان از اکوسیستم ها و کاربرد بالقوه خود جهت درک چگونه ایجاد یک جامعه انسانی پایدار می باشد. این ترکیب علوم سیستم و محیط زیست در طراحی با هم عناصر مورد نیاز برای پرورش فرایند یادگیری به سوی یک درک عمیق از ماهیت و نقش ما در آن است. سیستم تفکر به رسمیت شناختن جهان به عنوان یک کل یکپارچه به جای مجموعه ای از عناصر منحصر به فرد است. در تفکر سیستمی، اصول اساسی سازمان از تجزیه و تحلیل اجزای مختلف سیستم در حالت بسته مهم تر می باشد. سواد زیست محیطی و سیستم های متفکر به معنی به رسمیت شناختن شیوه ای است که در تمام پدیده ها، بخشی از شبکه ای هستند که در تعریف راه عملکرد عنصر می باشد. سیستم های متفکر جهت درک وابستگی متقابل پیچیده ای از سیستم های زیست محیطی، سیستم های اجتماعی و سیستم های دیگر در تمام سطوح ضروری است.

شاخص ردپای بوم شناختی، مبنایی برای سنجش تفاوت میان آنچه طبیعت برای مصرف به ما عرضه می کند و آنچه ما در زندگی مصرف می کنیم، به عنوان معیار جدید برنامه ریزی برای اقدامات فردی و جمعی برای حفظ محیط زیست و رفتار مسوولانه در قبال آن شناخته شده است. کنترل میزان و نوع مصرف می تواند میزان ردپای بوم شناختی را کاهش دهد؛ این امر مستلزم داشتن آگاهی کافی در این زمینه است.

منابع: 

مقاله پژوهشی " شهروندی بوم شناختی و هوش معنوی" جمعی از نویسندگان
مقاله پژوهشی " مطالعه ی نقش رسانه های جمعی در تحقق شهروندی بوم شناختی " جمعی از نویسندگان
زیست یاران