توانایی برقراری رابطه ی خوب و مناسب با دیگران در مراحل زندگی و شناخت حد و مرزهای این رابطه، مشخص کننده ی تبحر افراد در روابط میان فردی است. افراد نمی توانند از برقراری ارتباط دوری کنند؛ چون همه ی رفتارها ارزش ارتباطی دارند و زندگی اجتماعی، آن ها را ایجاب می کند.

عضو موثر و سازنده ی گروه اجتماعی خود، شایستگی خود را از طریق مسییولیت پذیری و وجدان اجتماعی خود نشان می دهد. برای این که عضو مؤثر و سازنده ای برای اجتماع باشید، اولین قدم تمرکز بر استعدادهای خود و آگاهی از این نکته است که شما توانایی آن را دارید که فردی فعال و عضوی مفید برای خود و اجتماع باشید و در زندگی سبب تغییر و تحول شوید.

حل مساله توانایی تشخیص و تعریف مساله و همزمان دستیابی به راه حل های مؤثر است. حل مساله با وظیفه شناسی، نظم پذیری و روش مند بودن در پیگیری و رسیدگی به مشکل ارتباطی تنگاتنگ دارد. زمانی که شخص با موقعیتی مواجه می شود که نمی تواند به سرعت پاسخی درست و منطقی به آن بدهد، باید راه هایی جدید کشف کرده و بهترین راه حل را انتخاب کند تا به مدد آن مشکل و مسئله حل شود.

واقعیت سنجی یعنی درک موقعیت کنونی، تلاش برای فهم صحیح امور و تجربه ی رویدادها، آنگونه که واقعا هستند؛ بدون خیالبافی و رؤیاپردازی بیش از حد. ارزیابی و مطابقت بین امر ذهنی و امر عینی واقعیت سنجی نامیده می شود. واقعیت سنجی نیاز به شواهد عینی دارد تا احساسات ، ادراکات و اندیشه ها توجیه واثبات شود. 

انعطاف پذیری، توانایی منطبق کردن عواطف ،افکار و رفتارها با موقعیت ها شرایط متغیر است. در واقع همان تنظیم هیجان، تفکر و رفتار هنگام تغیر موقعیت و شرایط است. به بیانی دیگر توانایی انطباق و هماهنگ کردن احساسات و افکار خود با شرایط جدید همان انعطاف پذیری است. 

توانایی ایستادگی مقابل تکانه یا انکار تکانه و کنترل هیجاناتی نظیر پرخاشگری و آزاررسانی است. وقتی افراد به شرایط تنش زا برمی خورند، اغلب عصبانی، ناراحت و پرخاشگر می شوند و چنانچه این این احساسات کنترل نشوند، بخش اصلی مغز انان، یعنی بخش تفکر که از آن برای تحلیل مسائل و حل مشکلات و تصمیم گیری استفاده می شود مختل خواهد شد.

توانایی توجه به جنبه های روشن زندگی و حفظ نگرش مثبت حتی هنگام مواجهه با ناملایمات و شرایط نامساعد زندگی، خوش بینی قلمداد می شود. از دید هوش هیجانی، خوش بینی نگرشی است که افرا را هنگام رویارویی با رویدادهای دشوار، مقابل سقوط در گرداب بی تفاوتی، ناامیدی و افسردگی، مقاوم می سازد.

نشاط به معنای توانایی لذت بردن از جنبه های مختلف زندگی خود و به طور کلی زندگی است. نشاط توانایی احساس رضایت از زندگی، خویشتن و شاد کردن خود و دیگران است. افراد شاد اغلب در محیط های کاری، خانوادگی و اجتماعی از احساسی خوب و راحت برخوردارند. نشاط، مؤلفه ای از هوش هیجانی است که در نتیجه ی تعامل با هوش هیجانی حاصل می شود.

بارها شنیده‌ایم که دانش آموز یا دانشجویی می‌گوید: "دیگر حال و حوصله خواندن این کتاب را ندارم" یا " آنقدر از این کتاب خسته شده‌ام که قابل گفتن نیست" یا "هر چه می‌خوانم مثل اینکه کمتر یاد می‌گیرم" و یا "10 بار خواندم و تکرار کردم ولی باز هم یاد نگرفتم ".